Efectes de les plataformes de lloguer turístic en el mercat immobiliari residencial de Bogotà
Resum
El món s’enfronta a una crisi aguda d’habitatge, ja que els preus de lloguer i venda superen el creixement salarial, especialment a les grans ciutats. Un factor clau en aquest fenomen és l’augment de l’ús de plataformes turístiques com Airbnb. Per entendre el seu impacte en el mercat immobiliari de Bogotà, analitzem les ofertes de lloguer i venda d’immobles i les dades d’Airbnb per a 2019 i 2023. Fem una anàlisi de factors per identificar dimensions determinants en aquests mercats i construïm un índex del mercat immobiliari ponderat. Utilitzem un sistema d’equacions en tres etapes per estimar les relacions entre els mercats. Els resultats indiquen que el creixement del turisme a Bogotà ha incrementat la demanda de plataformes com Airbnb. Encara que hi ha ofertes en gran part de la ciutat, la majoria es concentra en uns certs barris. Concloem que l’augment del 100% dels ingressos anuals d’Airbnb s’associa amb l’increment del 6% dels preus de venda i lloguer. En barris amb moltes ofertes, el lloguer turístic pot duplicar el valor del lloguer residencial, fet que eleva els preus en un 26%. Això ressalta la necessitat d’establir regulacions diferenciades per a l’ús d’aquestes plataformes.
Paraules clau
Airbnb, financerització de l'habitatge, preus de l'habitatge, crisi d'habitatge, mercat de lloguer, arrendament de curta duradaReferències
AirDNA (diciembre de 2023). Listado de ofertas para Bogotá. Recuperado de https://app.airdna.co/data/co/12?tab=active-str-listings
Alvarado, L. M. P. (2018). Efectos de la Plataforma digital AIRBNB en la industria hotelera de la localidad de Chapinero.
https://hdl.handle.net/20.500.12962/1733
Arriaga, E.; Torres, A. y Padilla, A. (2021). «¿Contribuye Airbnb a elevar el costo de la vivienda en alquiler en Guadalajara?». Deliberativa: Revista de Estudios Metropolitanos en Gobernanza, 3, e210301. Recuperado de https://archive.org/details/dreme-g-210301-arriaga-munguia-y-lepe-2021-contribuye-airbnb-a-elevar-el-costo-d/mode/2up
Ayouba, K.; Breuillé, M. L.; Grivault, C. y Le Gallo, J. (2020). «Does Airbnb disrupt the private rental market?: An empirical analysis for French cities». International Regional Science Review, 43(1-2), 76-104. https://doi.org/10.1177/0160017618821428
Benitez, B., y Tussyadiah, I. (2020). «What Airbnb does to the housing market». Annals of Tourism Research, 90.
https://doi.org/10.1016/j.annals.2020.103108
Baltagi, B. (2013). Econometric Analysis of Panel Data (5a ed.). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc. Recuperado de https://www.springer.com/series/10099
Barron, K.; Kung, E. y Proserpio, D. (2018). «The Sharing Economy and Housing Affordability: Evidence from Airbnb». EC, 5. https://doi.org/10.2139/ssrn.3006832
Barron, K.; Kung, E. y Proserpio, D. (2021). «The effect of home-sharing on house prices and rents: Evidence from Airbnb». Marketing Science, 40(1), 23-47. https://doi.org/10.1287/mksc.2020.1227
Benitez-Aurioles, B. y Tussyadiah, I. (2020). «What Airbnb does to the housing market». Annals of Tourism Research, 90, 103108. https://doi.org/10.1016/j.annals.2020.103108
Cáceres-Seguel, C. (2023). «Airbnb en Valparaíso: Dinámicas de localización y su relación con procesos de turistificación y despoblamiento». Revista de Urbanismo, 49, 178-191.
Carmona Rojas, M. Y. (2022). «Hacia la financiarización de la vivienda en Colombia: Un análisis a partir de las transformaciones normativas (1990-2021)». Revista de Geografía Norte Grande, 82, 45-70.
Cocola-Gant, A. (2016). «Holiday rentals: The new gentrification battlefront». Sociological Research Online, 21(3). https://doi.org/10.5153/sro.4071
Cocola-Gant, A. (2018). «Tourism gentrification». En: Lees, L. y Philips, M. (eds.). Handbook of gentrification studies. Cheltenham: Edward Elgar Publishing, 281-293.
Cocola-Gant, A.; Jover, J.; Carvalho, L. y Chamuca, P. (2021). «Corporate hosts: The rise of professional management in the short-term rental industry». Tourism Management Perspectives, 40, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2021.100879
Coupe, T. (2021). «How global is the affordable housing crisis?». International Journal of Housing Markets and Analysis, 14(3), 429-445. https://doi.org/10.1108/IJHMA-04-2020-0040
Delgadillo, V. (2021). «Financiarización de la vivienda y de la (re)producción del espacio urbano». Revista INVI, 36(103), 1-18. https://doi.org/10.4067/S0718- 83582021000300001
Díaz, Luis y Morales, Mario (2012). Análisis estadístico de datos multivariados. Bogotá: Universidad Nacional de Colombia.
Espinoza-Figueroa, F. E. y Freire-Chaglla, S. A. (2017). «Características y evolución de la oferta de alojamiento de Airbnb en una ciudad patrimonio cultural de la humanidad: Caso Cuenca (Ecuador)». Tsafiqui: Revista Científica en Ciencias Sociales, 8(9), 1-21. https://doi.org/10.29019/tsafiqui.v0i9.347
Fernandez, R. y Aalbers, M. B. (2016). «Financialization and housing: Between globalization and varieties of capitalism». Competition & Change, 20(2), 71-88. https://doi.org/10.1177/1024529415623916
Florida, R. y Schneider, B. (2018). The global housing crisis. Recuperado de https:www.citylab.com/equity/2018/04/the-global-housing-crisis/557639/
Fujita, M. (2012). «Thünen and the New Economic Geography». Regional Science and Urban Economics, 42(6), 907-912. https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2011.12.002
Fujita, M. y Thisse, J. F. (2002). Economics of Agglomeration: Cities, Industrial Location and Regional Growth. Cambridge: Cambridge University Press.
Gil, J. (2021). «Turistificación, rentas inmobiliarias y acumulación de capital a través de Airbnb: El caso de Valencia». Cuadernos Geográficos, 60(1), 95-117. https://doi.org/10.30827/cuadgeo.v60i1.13916
Gonçalves, E. y Pereira, A. (2022). «The short-term rental market and housing affordability: Evidence from Portugal». Cities, 129, 103800.
González Loyde, R. G. (2023). «Los oferentes de Airbnb en la financiarización de la vivienda en las áreas centrales de la Ciudad de México». URBS: Revista de Estudios Urbanos y Ciencias Sociales, 13(1), 101-107. Recuperado de https://www2.ual.es/urbs/index.php/urbs/article/view/1443
Gotham, K. F. (2005). «Tourism Gentrification: The Case of New Orleans’ Vieux Carre (French Quarter)». Urban Studies, 42(7), 1099-1121. https://doi.org/10.1080/00420980500120881
Grajales, F. (2019). Efectos de AirBnB en los Mercados Financieros y el Sector Inmobiliario [Tesis de grado]. Bogotá: Universidad del Rosario. Recuperado de https://repository.urosario.edu.co/items/c4ac7c35-7578-440b-bfff-97a4f6d5b5a3
Gravari-Barbas, M. y Guinand, S. (eds.) (2017). Tourism and gentrification in contemporary metropolises: International perspectives. Milton Park: Taylor & Francis.
Hidalgo Dattwyler, R.; Vergara Constela, C. D.; Gutiérrez Aguilera, D.; Capetillo Constela, C. y Alvarado Peterson, V. (2022). «Su casa, su deuda: La política de vivienda chilena entre la financiarización, la subsidiariedad y la integración social». Revista INVI, 37(105), 1-44. https://doi.org/10.5354/0718-8358.2022.63809
Hiernaux, D. y González, C. I. (2014). «Turismo y gentrificación: Pistas teóricas sobre una articulación». Revista de Geografía Norte Grande, 58, 55-70. https://doi.org/10.4067/S0718-34022014000200004
Horn, Keren y Merante, Mark (2017). «Is home sharing driving up rents?: Evidence from Airbnb in Boston». Journal of Housing Economics, 38, 14-24. https://doi.org/10.1016/j.jhe.2017.08.002
Hsiao, C. (2014). Analysis of Panel Data (3a ed.). Cambridge: Cambridge University Press.
Instituto Distrital de Turismo (2021). Caracterización Oferta Airbnb Bogotá 2019-2021. Alcaldía Mayor de Bogotá. Recuperado de https://www.idt.gov.co/sites/default/files/Caracterizacion-Oferta-Airbnb-Bogota-2019-2021-MOV1.pdf
Instituto Distrital de Turismo (2022). Airbnb y la gentrificación en Bogotá 2015-2021.
Instituto Distrital de Turismo (12 de diciembre de 2023). Base de datos de ofertas de Airbnb para Bogotá en 2019. [Entrega directa de la base de datos a los autores.]
Instituto Distrital de Turismo - Observatorio de Turismo (2020). Viajeros 2020. Recuperado de https://www.idt.gov.co/sites/default/files/Investigaci%C3%B3n%20Viajeros%20en%20Bogot%C3%A1%202019%20DV%20V1.pdf
Instituto Distrital de Turismo - Observatorio de Turismo (2024). Viajeros en Bogotá 2023: Informe de resultados. Recuperado de https://www.idt.gov.co/sites/default/files/2024-05/Investigacion-Viajeros-3.pdf
Inzulza-Contardo, J. (2012). «‘Latino gentrification’?: Focusing on physical and socioeconomic patterns of change in Latin American inner cities». Urban Studies, 49(10), 2085-2107. https://doi.org/10.1177/0042098011423425
Janoschka, M.; Sequera, J. y Salinas, L. (2014). «Gentrificación en España y América Latina: Un diálogo crítico». Revista de Geografía Norte Grande, 58(58), 7-40. https://doi.org/10.4067/S0718-34022014000200002
Jaramillo, S. (2021). «Reorientación del gran capital hacia lo inmobiliario». Punto Sur, 4, 26-46. https://doi.org/10.34096/ps.n4.10401
Johnson, R. A. y Wichern, D. W. (2007). Applied Multivariate Statistical Analysis. Reino Unido: Pearson Prentice Hall.
Kaiser, H. F. y Rice, J. (1974). «Little Jiffy, Mark Iv». Educational and Psychological Measurement, 34(1), 111-117. https://doi.org/10.1177/001316447403400115
Kesar, O.; Dezeljin, R. y Bienenfeld, M. (2015). «Tourism gentrification in the city of Zagreb: Time for a debate». Interdisciplinary Management Research, 11, 657-668. Recuperado de https://www.croris.hr/crosbi/publikacija/prilog-skup/647208
Koster, H. R.; Van Ommeren, J. y Volkhausen, N. (2021). «Short-term rentals and the housing market: Quasi-experimental evidence from Airbnb in Los Angeles». Journal of Urban Economics, 124, 103356. https://doi.org/10.1016/j.jue.2021.103356
Krippner, G. R. (2005). «The financialization of the American economy». Socio-Economic Review, 3(2), 173-208. https://doi.org/10.1093/SER/mwi008
Lee, D. (2016). «How Airbnb short-term rentals exacerbate Los Angeles’s affordable housing crisis: Analysis and policy recommendations». Harvard Law & Policy Review, 10, 229. Recuperado de https://journals.law.harvard.edu/lpr/wp-content/uploads/sites/89/2016/02/10.1_10_Lee.pdf
Lerena, N. (2022). «Tendencias de mercantilización de la vivienda en América Latina: El submercado de alquileres temporarios a través de plataformas digitales. Airbnb en Ciudad de Buenos Aires». Geograficando, 18(2). https://doi.org/10.24215/2346898Xe115
Lerena, N. y Rodríguez, L. (2024). «Airbnb in Latin America: A literature review from an urban studies perspective». Journal of Urban Affairs, 46(6), 1146-1160. https://doi.org/10.1080/07352166.2023.2168552
Li, H.; Kim, Y. y Srinivasan, K. (2022). «Market shifts in the sharing economy: The impact of Airbnb on housing rentals». Management Science, 68(11), 8015-8044. https://doi.org/10.1287/mnsc.2021.4288
Liang, C.; Yeung, M. C. H. y Au, A. K. M. (2022). «The impact of Airbnb on housing affordability: Evidence from Hong Kong». Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 49(3), 1048-1066. https://doi.org/10.1177/23998083211043123
Liang, Z. X. y Bao, J. G. (2015). «Tourism gentrification in Shenzhen, China: Causes and socio-spatial consequences». Tourism Geographies, 17(3), 461-481. https://doi.org/10.1080/14616688.2014.1000954
López, A. N. (2021). «Turismo y gentrificación: Metaanálisis en torno al problema». Lurralde: Investigación y Espacio, 44, 161-183.
López-Gay, A. (2019). «Apartamentos turísticos, ciudad y población en América Latina: Los casos de Ciudad de México y São Paulo». Revista Latinoamericana de Población, 13(25), 5-35. https://doi.org/10.31406/relap2019.v13.i2.n25.1
López-Morales, E.; Shin, H. B. y Lees, L. (2016). «Latin American gentrifications». Urban Geography, 37(8), 1091-1108. https://doi.org/10.1080/02723638.2016.1200335
López Ramos, L.; Huízar Sánchez, M. y Baños Francia, J. (2020). «El proceso de expansión de la franja turística sobre los espacios de residencia local: Un fenómeno turístico inmobiliario impulsado por Airbnb en Puerto Vallarta». Topofilia: Revista de Arquitectura, Urbanismo y Territorios, 13(20), 831-842. Recuperado de https://topofilia.buap.mx/index.php/topofilia/article/view/88
Madden, D. y Marcuse, P. (2016). «In defense of housing». The Politics of Crisis. Londres / Nueva York: Verso.
Martínez-Caldentey, M. A.; Blázquez-Salom, M. y Murray, I. (2020). «Habitabilidad y Airbnb: El alquiler de la vivienda en el distrito centro de Madrid». Cuadernos de Turismo, 46, 367-393. https://doi.org/10.6018/turismo.451881
Mattos, C. de (2016). «Financiarización, valorización inmobiliaria del capital y mercantilización de la metamorfosis urbana». Sociologías, 18(42), 24-52. https://doi.org/10.1590/15174522-018004202
Medialdea García, B. y Sanabria Martín, A. (2013). «La financiarización de la economía mundial: Hacia una caracterización». Revista de Economía Mundial, 33, 195-227. https://doi.org/10.33776/rem.v0i33.3977
Mihailova, M. (2022). «Relationship between rent prices and agricultural land prices». Bulgarian Journal of Agricultural Science, 28(1). Recuperado de https://www.agrojournal.org/28/01-04.pdf
Moreno, J. P. (2021). Microapartamentos en Bogotá: Examinando las condiciones para su desarrollo y las relaciones entre precio, atributos físicos y características espaciales. Bogotá: Universidad de los Andes. Recuperado de https://repositorio.uniandes.edu.co/entities/publication/4b0586d1-0953-484c-a2e1-07e9b6147fe4
Moreno, G. y Pineda, W. (2021). Modelos de regresión espacio temporales bayesianos aplicados al mercado de alojamiento Airbnb y HomeAway en Bogotá para el periodo 2015-2019. Tesis de Maestría.
https://hdl.handle.net/11634/44134
Olmedo Neri, R. (2020). «La gentrificación turística de Airbnb: Análisis socioespacial de dos monumentos en la Ciudad de México». Persona y Sociedad, 34(1), 45-70. https://doi.org/10.53689/pys.v34i1.305
ONU-Habitat (2020). Vivienda y COVID19. Recuperado de https://onuhabitat.org.mx/index.php/vivienda-y-covid19
Pereira dos Santos, J. (2021). A Lisbon story: short-term rental platforms and the housing market. LSE Business Review (05 May 2021). Blog Entry. Recuperado de https://eprints.lse.ac.uk/111274/
Potts, D. (2020). Broken cities: Inside the global housing crisis. Londres: Bloomsbury Publishing. https://doi.org/10.1080/00664677.2021.1955503
Rolnik, R. (2018). La guerra de los lugares: La colonización de la tierra y la vivienda en la era de las finanzas. Barcelona: Descontrol.
Rolnik, R.; Guerreiro, I. D. A. y Marín-Toro, A. (2021). «El arriendo —formal e informal— como nueva frontera de la financiarización de la vivienda en América Latina». Revista INVI, 36(103), 19-53. Recuperado de https://revistainvi.uchile.cl/index.php/INVI/article/view/63623
Sassen, S. (2015). Expulsiones: Brutalidad y complejidad en la economía global. Buenos Aires: Katz Editores.
Segú, M. (2018). «Do short-term rent platforms affect rents?: Evidence from Airbnb in Barcelona». MPRA Paper, 84369. Recuperado de https://ideas.repec.org/p/pra/mprapa/84369.html
Sheppard, S. y Udell, A. (2016). «Do Airbnb properties affect house prices». Williams College Department of Economics Working Papers, 3(1), 43. Recuperado de https://web.williams.edu/Economics/wp/SheppardUdellAirbnbAffectHousePrices.pdf
Tabachnick, B. G. y Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5a ed.). Nueva York: Allyn & Bacon / Pearson Education.
Todd, J.; Musah, A. y Cheshire, J. (2022). «Assessing the impacts of Airbnb listings on London house prices». Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 49(1), 206-222. https://doi.org/10.1177/23998083211001836
Unidad Administrativa de Catastro Distrital (UAECD) (2019). Base de datos de ofertas de venta y de arriendo 2019. Bogotá: Observatorio Técnico Catastral.
Unidad Administrativa de Catastro Distrital (UAECD) (2023). Base de datos de ofertas de venta y de arriendo 2023. Bogotá: Observatorio Técnico Catastral.
Vannuchi, L. (2020). O centro & os centros produção e feituras da cidade em disputa. Tesis de doctorado, Universidade de São Paulo. https://doi.org/10.11606/T.16.2020.tde-30032021-203003
Villavicencio, G. y Meireles, M. (2019). «Discusión teórica sobre la financiarización: Marxistas, poskeynesianos y en economías subdesarrolladas». Ola Financiera, 12(32), 61-112. https://doi.org/10.22201/fe.18701442e.2019.32.69313
Wetzstein, S. (2017). «The global urban housing affordability crisis». Urban Studies, 54(14), 3159-3177. https://doi.org/10.1177/0042098017711649
Wooldridge, J. M. (2010). Econometric Analysis of Cross Section and Panel Data (2a ed.). Cambridge, MA: MIT Press.
Yrigoy, I. (2017). «580. Airbnb en Menorca: ¿Una nueva forma de gentrificación turística? Localización de la vivienda turística, agentes e impactos sobre el alquiler residencial». Scripta Nova: Revista Electrónica de Geografía y Ciencias Sociales, 21, 560-580. https://doi.org/10.1344/sn2017.21.18573
Yrigoy, I. (2019). «Rent gap reloaded: Airbnb and the shift from residential to touristic rental housing in the Palma Old Quarter in Mallorca, Spain». Urban Studies, 56(13), 2709-2726. https://doi.org/10.1177/0042098018803261
Publicades
Com citar
Descàrregues
Drets d'autor (c) 2025 Angélica Camargo Sierra, Alex Smith Araque Solano

Aquesta obra està sota una llicència internacional Creative Commons Reconeixement-NoComercial 4.0.